Kunstbunker Castricum
De Kunstbunker Castricum was een kunstdepot aan de Helmweg bij Castricum. Hier werden in de Tweede Wereldoorlog kunstschatten werden opgeslagen. De bunker ligt in het Geversduin bij de pleisterplaats Hof van Kijk-Uit. Dat was goed bereikbaar via weg en trein. En bovendien lag het ver weg van belangrijke militaire doelen.
Bouw van kunstbunkers
Een van de eerste schuilkelders die klaar was, was de kelder van het Mauritshuis in Den Haag. Van deze ondergrondse kelder waren de muren verzwaard. Een tweede schuilkelder bevond zich in Otterlo bij het Kröller-Müller Museum, maar die bunker was pas in 1943 geheel afgebouwd.
De eerste echte kunstbunker werd gebouwd in de duinen bij Castricum in opdracht van de gemeente Amsterdam. In november 1939 startte de bouw en de oplevering was in april 1940. De wanden van deze bunker hadden een dikte van 1,5 meter en een zanddekking van ongeveer 10 meter als dekmantel. Met een 3 meter dikke zandlaag bovenop de laag gewapend beton werd de bunker extra bescherming en van camouflage voorzien. De totale inhoud van de kelder is ongeveer 212 m³. Een luchtbehandelingsinstallatie zorgde voor de juiste atmosfeer.
In de bunker werden nationale kunstschatten uit het Stedelijk Museum van Amsterdam opgeslagen. De schilderijen hingen aan stalen rekken aan plafondrails. Tot de collectie behoorden naast schilderijen van Frans Hals, Rubens, Van Ruisdael, Jan Steen en Vermeer ook De Nachtwacht van Rembrandt van Rijn. De directeur van het Stedelijk Museum, David Röell, en conservator Willem Sandberg hielden om beurten toezicht vanuit een barak in de nabijheid van de bunker.
Ontruiming Kunstbunker Castricum
De Nederlandse staat kreeg aan het einde van 1941 de opdracht van de Duitse bezetter deze bunkers te ontruimen vanwege de aanleg van de Duitse Atlantikwall. De Duitsers hebben toen rondom de kunstkelder een bunkercomplex Wiederstandsnest gebouwd. Een halve kilometer verder stond de geheime radarinstallatie Stellung Roma en aan de noordzijde werd een V1-lanceerinstallatie gebouwd.
De in een cilinder opgerolde Nachtwacht is op 24 maart 1942 vervoerd naar de kluis in de Sint Pietersberg in Zuid-Limburg. In de staatsbossen bij Paasloo bij de buurtschap Basse is destijds in samenwerking met de Duitsers besloten om een nieuwe kunstbunker te bouwen. De leeggemaakte schuilkelder is toen daarna door de Duitsers gebruikt voor munitieopslag.
Na de Tweede Wereldoorlog
Na de oorlog is de bunker in gebruik genomen als opslagplaats voor aardappelen. In het archief van het Stedelijk Museum van Amsterdam kun je de logboeken met aantekeningen over de kunstkelder vinden. De specifieke periode van vanaf 1940 tot en met 1943. Vanaf 1958 deed de kelder dienst als opslag van brandbaar filmmateriaal zoals nitraatfilms, van het Amsterdams Filmmuseum Eye. In 2014 werd een filmopname teruggevonden met beelden uit de tijd van de kunstbunker. Als je de bunker wilt bezoeken, dan kun je daarvoor een afspraak maken om het te bezichtigen.
Bekijk hier meer geschiedenis over Castricum
De Bunkertocht in Castricum
In 2013 is er een bunkertocht Castricum gehouden. Lokale omroep C-TV, PWN en een bunkerspecialist namen een groep enthousiaste mensen mee op pad. Verschillende bunkers en prachtige historische plekken uit de geschiedenis van Castricum werden deze dag bezocht. Je kunt de volledige reportage hier bekijken op Bunkertocht Castricum 2013.
